Ogólny schemat kontroli

Podstawy prawne:

• ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2020r., poz. 1325) dalej O.p.
• ustawa z dnia 6 marca 2018 roku Prawo przedsiębiorców (Dz. U. 2019r., poz.1292) dalej P.p
• ustawa z dnia 16 listopada 2016  roku o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz. U. z 2020r., poz. 505)

Cel kontroli

celem kontroli podatkowej jest sprawdzenie, czy kontrolowani wywiązują się z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego (art. 281 § 2 O.p.).

Tryb działania

kontrolę podatkową podejmuje się z urzędu (art. 282 O.p.).

Czynności organu przed podjęciem kontroli:

• analiza prawdopodobieństwa naruszenia prawa w ramach wykonywania działalności gospodarczej zgodnie z art. 47 ust 1 P.p. Analiza obejmuje identyfikację obszarów podmiotowych i przedmiotowych, w których ryzyko naruszenia przepisów jest największe. Sposób przeprowadzenia analizy określa organ kontroli lub organ nadrzędny.
• zawiadomienie kontrolowanego o zamiarze wszczęcia kontroli z wyłączeniem przypadków określonych w art. 48 ust. 11 P.p. oraz art. 282 c  O.p.

Przykładowe przesłanki braku zawiadomienia to:

• kontrola zasadności zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego  w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług,
• przeprowadzenie kontroli jest niezbędne do przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia;
• dotyczy niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej;
• przedsiębiorca nie ma adresu zamieszkania lub adresu siedziby lub doręczanie pism na podane adresy było bezskuteczne lub utrudnione;
• organ podatkowy posiada informacje, z których wynika, że kontrolowany jest zobowiązany w postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

W przypadku braku zawiadomienia, po wszczęciu kontroli, informuje się kontrolowanego o przyczynie braku zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej (art. 283c § 3 O.p.).

Wszczęcie kontroli następuje poprzez:

• doręczenie kontrolowanemu lub osobie upoważnionej do reprezentowania kontrolowanego imiennego upoważnienia do przeprowadzenia kontroli oraz okazanie legitymacji służbowej (art. 49 ust. 1 P.p. oraz art. 284 § 1 O.p.)
• upływ terminu wskazanego w wezwaniu do stawienia się kontrolowanego, reprezentanta kontrolowanego lub pełnomocnika w siedzibie organu podatkowego w przypadku niemożności doręczenia upoważnienia i okazania legitymacji służbowej (art. 284 § 3 i 4 O.p.)
• okazanie legitymacji służbowej kontrolowanemu w przypadkach o których mowa w art. 49 ust. 2 P.p. i art. 284a § 1 O.p. tj., gdy czynności kontrolne są niezbędne do przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia.

W przypadku gdy organ przeprowadzający kontrolę miał obowiązek zawiadomienia kontrolowanego o zamiarze wszczęcia kontroli, kontrolę taką wszczyna się:

• nie wcześniej niż po upływie 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli (art. 282b § 2 O.p.);
• przed upływem 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli wyłącznie za zgodą lub na wniosek kontrolowanego art. 282b § 3 O.p.);
• nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli (art. 282b § 2 O.p.).

Do czasu wszczęcia kontroli Kontrolowany ma prawo do złożenia korekt zeznań/deklaracji.

Środki prawne przysługujące kontrolowanemu:

• sprzeciw wobec podjęcia i wykonywania czynności (art. 59 P.p.)
• ponaglenie na niezałatwienie sprawy w terminie (art. 141 O.p.)
• zakaz podejmowania i prowadzenia równocześnie więcej niż jednej kontroli działalności przedsiębiorcy poza wyjątkami określonymi w art. 54 ust. 1 P.p.

Czynności kontrolne

• prowadzenie czynności kontrolnych w zakresie i czasie określonym w upoważnieniu do przeprowadzenia kontroli (art. 283 § 5 oraz art. 284b O.p.,  a także art. 49 ust. 9 P.p.)
• czynności kontrolnych dokonuje się w obecności kontrolowanego, reprezentanta kontrolowanego lub pełnomocnika, chyba że kontrolowany zrezygnuje z prawa uczestniczenia w czynnościach kontrolnych (art. 285 O.p. oraz art. 50 ust. 1 P.p. )
• miejsce przeprowadzenia czynności kontrolnych uregulowano w art. 285a i 285b   ustawy O.p. oraz art. 51 P.p. Co do zasady czynności kontrolne prowadzone są w siedzibie kontrolowanego, za zgodą lub na wniosek kontrolowanego również w innym miejscu przechowywania dokumentacji oraz w miejscach związanych z prowadzoną przez niego działalnością i w godzinach jej prowadzenia, a za zgodą kontrolowanego w siedzibie organu podatkowego;
• uprawnienia kontrolujących wynikają z  art. 286 O.p.
• obowiązki kontrolowanego wynikają z art. 287 O.p.
• z czynności kontrolnych sporządza się protokół  z kontroli (art 53 P.p. oraz art. 290 O.p. )

Czynności kontrolne wobec spółki, która została rozwiązana w trakcie prowadzenia kontroli podatkowej:

W przypadku gdy kontrolowana spółka cywilna, jawna, partnerska, komandytowa albo komandytowo-akcyjna została rozwiązana w trakcie kontroli podatkowej, kontrola podatkowa jest prowadzona wobec byłych wspólników tej spółki przez organ podatkowy, który wszczął kontrolę podatkową wobec spółki (art.284 aa O.p.)

Prowadzenie kontroli podatkowej w zakresie funkcjonowania podatkowej grupy kapitałowej - art.  284ab O.p.:

• kontrolowanym jest każda spółka wchodząca w skład tej grupy w okresie objętym kontrolą podatkową,
• w przypadku gdy podatkowa grupa kapitałowa utraciła status podatnika, prowadzi się jedną kontrolę podatkową wobec spółek wchodzących w skład tej grupy. Upoważnienie do kontroli podatkowej doręcza się spółkom wchodzącym w skład podatkowej grupy kapitałowej przed utratą statusu podatnika,
• rozwiązanie którejkolwiek ze spółek wchodzących w skład podatkowej grupy kapitałowej nie stanowi przeszkody do prowadzenia kontroli podatkowej wobec pozostałych spółek wchodzących w skład tej grupy,
• kontrolę podatkową, prowadzi naczelnik urzędu skarbowego, o którym mowa w art. 1a ust. 4 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych.

Zakończenie kontroli podatkowej

• kontrola podatkowa  powinna zostać zakończona bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie wskazanym w upoważnieniu (art. 284b O.p.),
• zakończenie kontroli następuje poprzez doręczenie przedsiębiorcy lub osobie upoważnionej do reprezentowania przedsiębiorcy protokołu kontroli (art. 291§ 4 O.p. ),
• prawo złożenia zastrzeżeń lub wyjaśnień wraz z wnioskami dowodowymi w terminie 14 dni od dnia doręczenia protokołu – w przypadku, gdy kontrolowany nie zgadza się z ustaleniami protokołu (art. 291§1 O.p. ),
• rozpatrzenie zastrzeżeń w terminie 14 dni od dnia ich otrzymania i zawiadomienie kontrolowanego o sposobie ich załatwienia (art. 291§2 O.p.),
• po zakończeniu kontroli podatkowej Kontrolowanemu zgodnie z art. 81b O.p. przysługuje prawo do skorygowania deklaracji podatkowej. Skorygowanie deklaracji następuje poprzez złożenie korygującej deklaracji (art. 81 § 2 O.p.). W przypadku braku korekt organ podatkowy może wszcząć postępowanie podatkowe, które ma na celu określenie wysokość zobowiązania podatkowego w objętym kontrolą okresie,
• kontrolowany obowiązany jest zawiadomić organ podatkowy o każdej zmianie swojego adresu dokonanej w ciągu 6 miesięcy od dnia zakończenia kontroli podatkowej, jeżeli w toku kontroli podatkowej ujawniono nieprawidłowości. W razie niedopełnienia tego obowiązku postanowienie o wszczęciu postępowania podatkowego uznaje się za doręczone pod dotychczasowym adresem (art. 291b O.p).